Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich zarejestrowany został w 1993 roku jako kontynuacja Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego, powstałego w 1946 roku. Działa w oparciu o Ustawę o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP z 1997 roku oraz prawo wewnętrzne.
Jest prawnym kontynuatorem przedwojennych gmin.
Reprezentuje polskich Żydów w procesie odzyskiwania przedwojennego mienia gmin żydowskich i innych wyznaniowych osób prawnych (proces restytucji). Celem działalności Związku jest organizowanie życia religijnego i kulturalnego członkom gmin w Polsce oraz działalność charytatywna.
W ramach ZGWŻ funkcjonuje dział pomocy społecznej, który nadzorowany jest przez Komisje Pomocy Społecznej.
W skład Związku wchodzą gminy żydowskie w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Szczecinie, Katowicach, Bielsku-Białej i Legnicy. W mniejszych skupiskach żydowskich Związek lub gminy posiadają filie.
Związek Gmin oraz Gminy Żydowskie działające w ramach Związku zrzeszają pełnoletnie osoby wyznania mojżeszowego, osoby narodowości żydowskiej lub pochodzenia żydowskiego, nie będące jednocześnie wyznawcami innych religii, posiadające obywatelstwo polskie, zamieszkałe na terytorium RP.
Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych m.in.: Europejskiego Kongresu Żydów, Europejskiej Rady Społeczności Żydowskich, czy Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce.
